İslam’da oruç, yalnızca aç ve susuz kalmaktan ibaret bir ibadet değildir. Oruç, insanın nefsini terbiye etmesi, arzularını kontrol altına alması ve iradesini güçlendirmesi için öngörülmüş önemli bir disiplindir. İnsan doğası gereği arzularına yenik düşmeye meyillidir. Bu arzular sadece yeme ve içme ile sınırlı değildir; yalan söylemek, hırsızlık yapmak, iftira atmak, başkalarının hakkına göz dikmek gibi insanı ahlaki olarak zayıflatan tüm eğilimleri kapsar. Oruç, bireyin bu eğilimlerine karşı koyarak kendisini disipline etmesini sağlar.
Ancak oruç, sadece bireysel bir ibadet değil, aynı zamanda toplumsal bir uygulamadır. Toplumun tüm kesimlerinin bu ibadeti yerine getirmesi, bireylerin nefsin peşinde koşanları ayırt etmesini ve toplumsal ahlak bilincinin yükselmesini sağlar. Eğer oruç tamamen bireyin kendi tercihlerine bırakılan bir uygulama olsaydı, toplum içerisindeki ahlaki zayıflıklar ve adaletsizlikler daha belirgin hale gelirdi. Oysa oruç, kolektif bir bilinç oluşturarak insanların birbirlerine karşı daha duyarlı ve adaletli olmasını amaçlar.
Toplumsal açıdan bakıldığında, orucun bir diğer önemli boyutu da dayanışmayı artırmasıdır. Açlık ve susuzluk çekenlerin halinden anlamak, empati kurmak ve yardımlaşma duygusunu güçlendirmek, oruç ibadetinin topluma kattığı önemli değerlerdendir. Birlikte aynı zorlukları yaşayan bireyler arasında bir dayanışma ruhu doğar ve toplumda huzur ile denge sağlanır.
Sonuç olarak, oruç yalnızca bireyin fizyolojik ihtiyaçlarını kısıtlaması değil, aynı zamanda ahlaki gelişimi ve toplumsal düzeni güçlendiren bir disiplindir. İnsan nefsi üzerinde bir kontrol mekanizması oluştururken, aynı zamanda toplumu da arındıran ve birlik ruhunu pekiştiren bir ibadet olarak önemini korumaktadır. Ancak, yüksek ahlaki değerlere sahip bir birey zaten nefsinin isteklerine yenik düşmediğinden, bu tür bireyler için oruç bir gereklilik olmaktan çıkabilir. Çünkü oruç, esasen ahlaki bir eğitime ihtiyaç duyanlar için bir araç olarak öne çıkmaktadır. Öte yandan, oruç tutan bireylerin, oruç tutmayanlar üzerinde zorlama ve baskı kurması, bireysel özgürlükleri zedeleyerek dinden soğumaya da yol açabilir. Oruç, bir ahlak disiplini olarak bireyin kendi iradesiyle anlam kazanmalı ve zorlamadan uzak tutulmalıdır. Bu bağlamda, Bu bağlamda, oruç, yaklaşık 2000 yıl önce insanları terbiye etmek için verilmiş masum bir ceza olarak da değerlendirilebilir. Bu uygulamaları, topluma bu şekilde ve gerçeğe uygun olarak anlatsalar, insan barışına hizmet ederler. Olabilir mi? Olur tabi. Bu konularda, akıl süzgecinden geçmiş bir eğitim işidir.
