Faşist düzenlerde toplumun suskun kalmasının birçok nedeni vardır. Bunlar genellikle baskı, korku ve sistematik manipülasyonun bir sonucu olarak ortaya çıkar. İşte başlıca nedenler:
Baskı ve Korku Ortamı
Devlet Terörü: Faşist rejimler, güvenlik güçleri ve istihbarat teşkilatları aracılığıyla muhalifleri bastırır. Hapis, işkence, sürgün veya ölüm tehditleri insanları susturur.
Sansür ve Propaganda: Özgür medya ortadan kaldırılır, halk yalnızca rejimin onayladığı bilgileri alır. Alternatif düşünceler susturulur.
İhbar Mekanizması: İnsanlar, en yakınlarını bile ihbar etmek zorunda bırakılır. Toplum içindeki güven yok edilir.
Ekonomik Bağımlılık ve Kontrol
İş ve Geçim Korkusu: Devlet veya rejime yakın şirketler, insanlara iş imkânı sunar ama itaat etmeyenleri işsiz bırakır.
Ekonomik Kriz Yönetimi: Kriz yaratılır ve halka “Sadece biz sizi kurtarabiliriz” algısı verilir. Alternatif düşünceler tehlikeli gösterilir.
Milli ve Dini Söylemlerle Manipülasyon
Dış Tehdit Algısı: Rejim sürekli bir “dış düşman” yaratır. Halk, içerdeki baskıyı görmezden gelip “Vatan elden gidiyor!” psikolojisine girer.
Lider Kültü: Tek bir lider etrafında kült oluşturulur. Onun sorgulanması neredeyse dinsel bir tabu haline gelir.
Alternatiflerin Ortadan Kaldırılması
Muhalefetin Yok Edilmesi: Muhalefet partileri ya kapatılır ya da göstermelik hale getirilir. Gerçek alternatifler halka sunulmaz.
Eğitim Sistemi ile Beyin Yıkama: Okullarda eleştirel düşünce yasaklanır, tek tip bir ideoloji dayatılır. Yeni nesiller sadece rejime hizmet edecek şekilde yetiştirilir.
Kitle Psikolojisi ve Çaresizlik
Toplumsal Çöküş Algısı: İnsanlar “Bize bir şey olmaz” diyerek veya “Böyle gelmiş, böyle gider” diyerek değişimin mümkün olmadığına inanır.
Bireysel Çıkara Dayalı Suskunluk: Çoğu insan, düzenin parçası olarak kendine avantaj sağlamaya çalışır ve konuşursa kaybedeceğini düşünür.
Bu nedenle, faşist rejimlerde toplum suskun kalır, ancak bu sessizlik her zaman rejime destek anlamına gelmez. Kimi korkudan, kimi çaresizlikten, kimi de sistemin sunduğu geçici faydalardan dolayı sessiz kalır. Ancak tarihte hiçbir faşist rejim sonsuza kadar ayakta kalamamıştır.
Öncü gücün önemi
Faşist bir düzende toplumun suskunluğu, güçlü bir öncü hareket ortaya çıktığında bozulabilir. Ancak bu, bazı kritik şartların sağlanmasına bağlıdır:
Öncü Gücün Güven Vermesi
Halk, öncü gücün samimi, cesur ve organize olduğuna inanırsa, suskunluk yavaş yavaş bozulmaya başlar. İnsanlar risk alırken yalnız olmadıklarını bilmek ister. Liderlik boşluğu olan bir toplum, güçlü bir önderlik etrafında birleşebilir.
Korku Bariyerinin Kırılması
İlk başta küçük gruplar hareket eder, ardından domino etkisi oluşur.
Baskı mekanizması ne kadar güçlü olursa olsun, rejim herkesi aynı anda susturamaz.
Halk, “Benden başka itiraz eden yok” düşüncesinden kurtulursa, kitlesel hareketler doğar.
Alternatif Bir Gelecek Sunulması
Salt eleştiri yetmez; toplumun önüne somut bir plan, yeni bir sistem konulmalıdır.
Ekonomik kriz, adaletsizlik veya baskıdan bunalan halk, bir çıkış yolu gördüğünde harekete geçer.
Muhalefetin Örgütlenmesi
Direniş kendi içinde bölünmez ve alternatif bir düzen sunarsa, halkın güveni artar.
Tarihte başarılı olmuş halk hareketleri (örneğin, Kurtuluş Savaşı) sistemli ve disiplinli bir öncü güç sayesinde başarıya ulaşmıştır.
Dış Faktörler ve Zamanın Ruhu
Dış dünyadaki gelişmeler, içerideki halk hareketlerini tetikleyebilir.
Teknoloji, sosyal medya ve haberleşme araçları, halkın korkuyu yenmesine yardımcı olabilir.
Özetle, eğer öncü güç cesur, organize ve halkın güvenini kazanmışsa, suskunluk bozulur ve dalga dalga yayılan bir uyanış başlar. Ama bu sürecin başarılı olması için kararlılık, planlama ve zamanlama çok önemlidir. Şimdi herkes buradan ders çıkarmalıdır.
Fuat YEŞİLKAYA
