Bir ülkede demokrasinin temel taşlarından biri bağımsız ve tarafsız bir yargı sistemidir. Ancak, eğer yargı mekanizması siyasi iktidarın kontrolü altındaysa, seçim sürecinde muhalefetin başarı şansı büyük ölçüde azalır. Seçimlerin adil ve şeffaf olması için yalnızca halkın iradesi yeterli değildir; aynı zamanda hukukun üstünlüğü tesis edilmeli, seçim güvenliği sağlanmalı ve siyasi rekabet eşit şartlarda yürütülmelidir.
Bağımsız Yargının Rolü
Bağımsız yargı, seçimin her aşamasında hayati bir işleve sahiptir. Eğer yargı, yürütmenin güdümünde hareket ediyorsa, seçim sürecinin en kritik noktalarında şu tür hukuksuzluklar yaşanabilir:
Seçim Kurullarının Manipülasyonu: Seçim kurullarının iktidarın etkisi altında kararlar alması, haksız itirazların kabul edilmesi veya meşru oyların geçersiz sayılması gibi usulsüzlüklere yol açar.
Muhaliflerin Hukuki Baskı Altına Alınması: İktidar, muhalefeti susturmak için yargıyı bir sopa olarak kullanabilir. Gazeteciler, aktivistler ve muhalefet liderleri hakkında açılan uydurma davalar bunun örnekleridir.
Medya ve Propaganda Araçlarının Tekelleşmesi: Yargının müdahale etmemesi durumunda, iktidar yanlısı medya tekeli güçlenir ve halkın doğru bilgiye ulaşımı engellenir.
Sandık Güvenliği ve Oy Sayım Süreci: Yargının tarafsız denetleme yapmadığı bir ortamda, seçim gecesi oy çalınması, sahte seçmen kaydı ve sandık sonuçlarının manipüle edilmesi gibi usulsüzlükler yaşanabilir.
İKTİDARI KÖŞEYE SIKIŞTIRACAK HAMLELER
Muhalefetin başarısı, yalnızca seçim günü sandık başında verilen oylarla değil, seçim sürecinin öncesinde ve sonrasında izlenen stratejilerle de belirlenir. Eğer muhalefet, iktidarın hukuksuzluklarını etkisiz hale getirecek hamleler geliştirmezse, seçimlerden galip çıkması zorlaşacaktır. İşte etkili hamlelerden bazıları:
Yargının Bağımsızlığını Yeniden Sağlayacak Reformların Halk Nezdinde Meşrulaştırılması: Muhalefet, seçimleri kazanmadan önce dahi, yargının bağımsızlaştırılmasının neden hayati olduğunu topluma iyi anlatmalıdır. Yargı reformu, toplumun geniş kesimleri tarafından sahiplenilmelidir.
Hukuki ve Anayasal Mücadele Yollarının Zorlanması: Seçim sürecinde yaşanabilecek olası hukuksuzluklara karşı şimdiden hukuki hazırlık yapılmalı, bağımsız hukukçuların desteğiyle yasal zemin oluşturulmalıdır.
Uluslararası Kamuoyunu Harekete Geçirmek: Adil ve özgür seçim ortamı sağlanmadığında, uluslararası gözlemcilerin devreye sokulması, medya aracılığıyla dünyaya duyurulması gerekir. Dış baskılar, iktidarın keyfi uygulamalarını zorlaştırabilir.
Halk Hareketlerini Mobilize Etmek: Seçimlerin adil olması için yalnızca sandık güvenliği yetmez, halkın hukuksuzluklara karşı örgütlü bir şekilde tepki göstermesi gerekir. İktidarın yargıyı kullanarak hukuksuzluk yapmasına karşı geniş kitlelerin bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır.
Gölge Yargı Mekanizması Kurmak: Adil yargının olmadığı bir ortamda, bağımsız hukukçular tarafından yürütülecek bir “halk mahkemesi” veya “gölge yargı” mekanizması oluşturulabilir. Bu yapı, seçim öncesinde ve sonrasında iktidarın hukuksuzluklarını belgelendirerek kamuoyuna sunmalıdır.
Sokak Hukukunu Meşru Hale Getirmek: Hukukun işlemediği yerlerde, halkın demokratik reflekslerini canlı tutarak pasif direniş, protesto ve kitlesel eylemlerle iktidarın meşruiyetini sorgulatmak gerekir.
Sonuç: Seçim Kazanmak İçin Yargıyı Yeniden İnşa Etmek Şart
Adil bir seçim ortamının olmadığı bir ülkede, sadece sandık üzerinden bir değişim beklemek saflık olur. Öncelikle yargının tarafsızlığını sağlayacak adımların atılması, iktidarın hukuksuzluklarını ifşa edecek mekanizmaların oluşturulması ve halkın bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ancak bu sayede, iktidarın elinde bir baskı aracı haline gelen yargı, halkın iradesini temsil eden bir yapıya dönüştürülebilir. Aksi takdirde, seçim sonuçları ne olursa olsun, halkın iradesinin yönetime yansıması mümkün olmayacaktır. Peki bu yukarıda belirttiğim demokratik karşı hamleleri muhalifler yapabilir mi? Düşün.
